Over the Q 65

(door Mania schrijver Paul Maas)

Duh Haagh, Hofstad, door Hagenaars en Hagenezen ook wel Agga of Windhappers-city (*) genoemd. , voor muziekliefhebbers Bakermat van de Bietmuziek. In 1957 zette Rock-‘n-Roll voet op Nederlandse bodem met de komst van de indo-rockers. (Een aanzienlijke groep Indonesiërs kwam na de wereldoorlog te wonen in de wijk Escamp in het zuidwesten van de stad, waar voldoende betaalbare woningen waren). Indo-rock (The Hot Jumpers, The Crazy Rockers en The Tielman Brothers**) en Fenderbands traden in het spoor van succesvolle buitenlandse acts; eerst nog netjes en beschaafd alla Cliff & the Shadows, alras wilder, ruwer onder invloed van Beatles, Stones, Pretty Things enz. Vervolgens werd Den Haag in de jaren daarna popstad nummer 1, het 'Liverpool' van Holland'. Een ongekend grote hoeveelheid en kwalitatief sterke bands komen sindsdien uit deze stad. Het voert te ver om hier namen te gaan vermelden (de lijst is schier oneindig en ik zou onrecht doen als ik er een paar zou vergeten:-) op het 'net' zijn ze vrij eenvoudig te vinden).


Waarom deze stad 'hofleverancier werd van Zoveel bands? Er zijn meerdere verklaringen ( en ik hou mij aanbevolen voor meer...); de reeds eerder genoemde invloed van de 'Indo-Rock'. De tegenstelling 'tussen de stad waar de regering gezeteld is en haar bevolking (volkse karakter). Zoals Parkzicht in Rotterdam in de 80-er jaren ten grondslag lag aan punk, wave,e.b.m.(electronic body music), new beat, acid-house, techno en vervolgens hardstyle & gabber, zo waren er in de Reigâh's-stad twee clubs die een centrifugerende functie gingen bekleden in de 60-er jaren van de vorige eeuw: Palais de Dance op Scheveningen strand en Club 192 in de stad zelf. ( waar een later fameus radiostation de 'mostegd' vandaan haalde)

Mooi, na deze korte, beperkte inleiding komen we nu bij de 'Kjoe'uit. Gitarist Joop Roelofs kan wel gezien worden als de schepper van band en bandnaam. Die moest 'modern', kort en krachtig zijn; een mix van Susie Q en Route 66 werd Q 65 ( want '65 bekte lekkâh). "We waren oeâhlelijk, eh_eh, we waren zo plat als maar kon. We konden geen noot spelen. We konden amper de gitaren stemmen,...in 't begin heh, ...en dan toch een gâhwe elpee verkopen. Als ik ut nu weet doe'k 't weer, maar ik weet 't niet,..ech nie ( lacht)" aldus Peter J. Vink de bassist van de band.

Hun allereerste, de single 'You're The Victor' is om een tal redenen Memorabel. Is in een middag in een paar takes spontaan,creatief opgenomen. Kan min of meer toch wel gezien worden als de eerste punk single ooit van vadelandse bodem. Het rauwe, "ongeciviliseerde" geluid gaf de overigens keurig nette jongens/jonges' een imago (waar de pers gretig op inspeelde) van 'schorem' en (langharig) 'tuig' en wat al niet meer. Zelf hadden ze er weinig fidusie in ( "het klonk verschrikkelijk met die strùik andèvie op mèn hauf". humor kan je de heren niet ontkennen) 't plaatje denderde direct de hitlijsten in. Platenmaatschappij ( Phonogram ***) wou onmiddellijk verder; het ruige (****), bluesy 'Revolution' volgde. De titel is een woordspeling van Roelofs van een plaat die hij erg bewonderde, 'Revolver' van de Fab 4. Vrij en ontwapend spelend ( geen zier aantrekkend van muzikale regels / conventies), het hele land en vervolgens Europa op z'n kop zettend én scoren; de elpee verkocht in een mum van tijd 35.000 exemplaren!

Re-issue label Pseudonym komt nu met 'The Life We Live' (de aandachtige lezer ziet de verandering van het 'I. ik' in de titel naar 'We, wij') de definitieve, ultieme Q65-bloemlezing, waarin hun volledige opgenomen werk uit de periode van 1966 tot 2000 op 11 cd's, allemaal afkomstig van de originele mastertapes zijn opgenomen. In de jaren zestig werden al hun platen in mono uitgebracht, maar al deze tracks komen nu naast de mono-versies ook in stereo-versies in deze box. Samen met alle albums en singles van de groep, en het soloalbum 'Rainman' van Frank Nuijens uit 1971 ( voor het eerst op cd), bevat de collectie een schat aan niet eerder uitgebrachte outtakes, alternatieve mono- en stereomixen en zeldzame live-opnames. Bijzonder zijn ook het album ' Trinity' (1997) waarop drie bandleden akoestische versies spelen van oud materiaal. Daarnaast het wel bijzondere laatste live concert van 3 juni 2000 opgenomen in de 'Boerderij' in Zoetermeer. Het geheel bevat ook een rijkelijk geïllustreerd hardcover koffietafelboek van 216 pagina's met gedetailleerde liner notes van Mike Stax, samen met honderden kleuren- en zwart-witfoto's en reproducties van fotohoezen, posters, advertenties, tijdschrift- en krantenartikelen en ander zeldzaam Kjoe materiaal, waarvan een deel afkomstig is uit de persoonlijke archieven van de bandleden. Zorgvuldig onderzocht, geannoteerd en spectaculair verpakt: 'The Life We Live' is een z'n investering meer dan waard.

(*)       Windhappers, klinkt als uitwaaien op Scheveningen, maar op Scheveningen worden de mensen Schollenkoppen genoemd.       Windhappers zijn mensen die van de wind leven. Daarmee worden mensen bedoeld die op papier (bijna) geen inkomen hebben en dus geen belasting betalen, maar wel een luxe levensstijl hebben en bijvoorbeeld in dikke auto’s rijden en gouden horloges dragen.       In boekvorm bestaat de naam sinds 1940, toen Jan Mens de jeugdroman 'De windhappers' publiceerde. Twee jongeren proberen hierin zonder uitkering als straatmuzikanten aan de kost te komen.       Van Dale kent windhapper als een Amsterdamse schimpnaam voor Hagenaars. Twee Amsterdammers, de schoolmeester Taco H. de Beer en de predikant Eliza Laurillard, verklaarden die bijnaam eind negentiende eeuw in hun 'Woordenschat' als volgt: Hagenaars 'wandelen veel, vooral in Scheveningen, waar het soms veel waait'

(**)       Vader Herman Tielman was de grote inspirator en mentor van The Timor Rhythm Brothers (Soerabaya, Indonesië) waar de broertjes begonnen met musiceren. In Nederland gingen de vier broers door onder de naam The Tielman Brothers. Reggy, Ponthon, Andy en Loulou Tielman werden de ongekroonde pioniers van de Hollandse Rock en Biet muziek. In de jaren vijftig van de vorige eeuw komen zij met hun revolutionaire versie van rock-‘n-roll van Indonesië naar Nederland. Ze hebben overal lak aan en stappen gewoon met hun gitaar en drie akkoorden het podium op. Voor de lol, voor de poen en de meisjes.       “Ik heb The Tielman Brothers live gezien, zeker, in Palais de Danse. Ik wist niet wat me overkwam. Dat was de tijd toch een klein tikkeltje geniaal vooruit, eigenlijk wel, toch.” aldus Jan Akkerman.

(***)       In 1965 waren Nederlandse beatbandjes, in navolging van de Liverpool-golf uit Engeland aan het opkomen. Aanvankelijk wilde platenmaatschappij Phonogram nog helemaal niks met die bende herrieschoppers te maken hebben. 'Daar wagen we onze goede naam niet aan', oreerde de grote baas tijdens een marketing vergadering. Toen hij er enige tijd later achter kwam hoeveel singletjes er werden verkocht van The Motions en The Golden Earrings, sommeerde hij zijn medewerkers om als de bliksem goede beatgroepjes te gaan zoeken. Eén van die medewerkers was de toen nog jonge en veelbelovende leerling-producer Peter Koelewijn, bekend van Neerlands eerste echte rocker 'Kom van het dak af'. Toen Peter door Den Haag reed viel het hem op dat hij vaak de naam Q 65 op de muren gekalkt zag staan. Dat was genoeg aanleiding om dit bandje, waar hij nog nooit van had gehoord, op te sporen. Uiteindelijk vond hij het bandje terwijl ze aan het repeteren waren. Zanger Wim Bieler was juist op dat moment met volle overgave een voortplantings-act met de microfoon aan het uitvoeren terwijl een paar meisjes vol adoratie stonden toe te kijken. Zo'n vulgaire act had hij nog nooit eerder gezien. 'Dit wordt mijn band', wist de nieuwbakken producer meteen.

Een maand later nam Peter met 'De Kjoe' de eerste single op: 'You’re the Victor'. De plaat schoot in een paar weken de hitparade in. Maar voordat dit gebeurde waren er nog wel een paar hindernissen, want tijdens het inzingen konden de technici absoluut niet verstaan wat de zanger Wim Bieler zong. Het leek op een mix van Haagse straattaal en steenkolenengels. 'Laat maar zitten' zei Peter Koelewijn meteen 'het klinkt lekker en we hoeven er geen schoonheidsprijs mee te winnen'. De muziek van de band was ongepolijst, maar voor Koelewijn nog niet ruig genoeg. Hij had platen van The Who gehoord en wilde dat vervormde en 'rondzingende' geluid ook. 'M’n meters schieten in het rood' riep de studio engineer vertwijfeld. 'Zet ze dan uit, dan zie je ’t niet', antwoordde Peter, die als beginneling niet wist waarover hij het had. Achteraf had hij het goed gezien.

(****)       Het geluid van de Kjoe wordt veelal getypeerd als het tegenovergestelde van 'Ultiem Geluid'. Voornamelijk ontsproten uit gitarist Roelofs. " Hoe slechter het klonk, hoe mooier hij het vond. echt waar. Die kasten van hem stonden te schreeuwen, te brullen; de conussen scheurden van alle zijkanten; de magneten ontrafelden zichzelf. Die versterkers vielen na een jaar spelen van ellende uit elkaar, terwijl ie-alleen-maar 'deng, deng, deng' speelde " aldus bassist Vink.